ارائه نقشه عملکردی در طراحی شهری

ارائه نقشه عملکردی، یک ابزار حیاتی در طراحی شهری برای تحلیل و درک الگوها و تعاملات فعالیت‌های انسانی در یک شهر یا شهرک است. این تکنیک شامل ارائه نقشه و تصویرسازی فعالیت‌های مختلفی است که در یک منطقه شهری خاص انجام می‌شود، مانند خرید، غذا خوردن، کار و فعالیت‌های سرگرم‌کننده. سپس از این داده‌ها برای اطلاع‌رسانی به طراح فضای شهری استفاده می‌شود و آن‌ها را برای طیف متنوعی از کاربران در دسترس‌تر، کاربردی‌تر و جذاب‌تر می‌کند.

Grande Parco Forlanini

طراحی شهری علم و هنر شکل دادن به شکل کالبدی، سازماندهی و کاربری شهرها، شهرک‌ها و دیگر مناطق شهری است. این رشته شامل طیف گسترده‌ای از رشته‌ها از جمله معماری، معماری منظر، برنامه‌ریزی، مهندسی و جامعه شناسی است و به تمام جنبه‌های محیط مصنوع (ساخته شده) از جمله ساختمان‌ها، خیابان‌ها، پارک‌ها و فضاهای عمومی مربوط می‌شود. ارائه نقشه عملکردی منحصراً در طراحی شهری مفید است زیرا درک عمیقی از نحوه‌ی استفاده و تعامل مردم با محیط شهری را ارائه می‌دهد. طراحان شهری می‌توانند با تصویرسازی فعالیت‌های مختلفی که در یک مکان خاص اتفاق می‌افتد، الگوهای رفتار انسان را بیشتر بیاموزند. سپس می‌توانند از این دانش برای تأثیر‌گذاری بر طراحی مکان‌های جدید یا موجود استفاده کنند. این امر می‌تواند به توسعه مناطق شهری کمک کند که زیست‌پذیرتر، پایدارتر و متناسب با نیازها و ترجیحات ساکنانشان باشد.

Isometric activity mapping By Harshil Panchal

طراحان شهری می‌توانند از ارائه نقشه عملکردی برای یافتن بخش‌های کنار گذاشته شده یا توسعه نیافته شهر استفاده کنند که یکی از مزیت‌های اصلی آن است. به عنوان مثال، فقدان امکانات رفاهی، مناطق عمومی و یا دسترسی به وسایل حمل و نقل عمومی می‌تواند افراد را از استفاده از یک منطقه خاص در صورت داشتن سطوح پایین فعالیت، منصرف کند. برنامه‌ریزان شهری می‌توانند منطقه را بهبود بخشند و با انجام اقداماتی بر اساس درکشان از این الگوهای رفتاری انسان، آن را برای کاربران جذاب‌تر سازند.

ارائه نقشه عملکردی می‌تواند به شناسایی مناطقی که دارای تمرکز بالایی از انواع فعالیت‌های خاص است نیز کمک کند. به عنوان مثال، اگر یک منطقه خاص دارای تمرکز زیاد رستوران‌ها و کافه‌ها باشد، این امر ممکن است نشان‌دهنده‌ی یک زندگی پر‌جنب‌و‌جوش و پویای خیابانی باشد که می‌تواند با بهبود فضاهای عمومی و ارتباطات عابران پیاده افزایش یابد. از سوی دیگر، اگر یک منطقه خاص دارای تمرکز زیاد دفاتر و سایر ساختمان‌های تجاری باشد، این امر می‌تواند نشان‌دهنده استفاده‌ی کم از فضا و فضای غیرپویا باشد که می‌تواند با افزودن پارک‌ها، فضاهای عمومی و سایر امکانات رفاهی بهبود یابد.

Activity mapping By Shruti Rajagopalan

Activity mapping By Shruti Rajagopalan

ارائه نقشه‌ ذهنی در طراحی شهری

ارائه نقشه ذهنی به فرایند شناختیِ ایجاد یک بازنمایی ذهنی از یک فضای فیزیکی، مانند یک محیط شهری اشاره دارد. در طراحی شهری، ارائه نقشه ذهنی مهم است، زیرا بر نحوه‌ی ادراک و مسیریابی مردم از یک شهر تأثیر می‌گذارد. نقشه‌های ذهنی به افراد کمک می‌کند تا تصاویر ذهنی از محیط اطرافشان ایجاد و حس جهت‌یابی و آشنایی با محیط را فراهم کنند. طراحی شهری خوب باید با هدف ایجاد یک نقشه ذهنی واضح و خوانا برای ساکنان، مسیریابی و درک شهر را برای آن‌ها آسان‌تر کند. این امر می‌تواند از طریق عناصر مختلف طراحی، مانند ایجاد مرزهای واضح، نشانه‌های بصری و سلسله مراتبی از خیابان‌ها و فضاها به دست آید.

یکی از عناصر کلیدی در ایجاد یک نقشه‌ی ذهنی خوانا، ایجاد مرزهای واضح است. این امر می‌تواند از طریق استفاده از عناصر فیزیکی مانند دیوارها، حصارها و یا حتی تغییرات در سطح زمین، به دست آید. مرزهای واضح به افراد کمک می‌کند تا محدودیت‌های یک فضا را درک کنند و حس ساختار و سازماندهی را می‌رساند. آن‌ها همچنین به ایجاد مناطق متمایز در شهر کمک می‌کنند و درک و مسیریابی را برای افراد آسان‌تر می‌کنند.

نشانه‌های بصری یکی دیگر از جنبه‌های مهم ارائه نقشه ذهنی در طراحی شهری است. نشانه‌ها به عنوان نقاط مرجعی عمل می‌کنند که افراد می‌توانند از آن‌ها برای جهت‌یابی و هدایت در محیط استفاده کنند. آن‌ها می‌توانند ساختارهای فیزیکی مانند ساختمان‌ها، آثار تاریخی یا مجسمه‌ها باشند، یا می‌توانند انتزاعی‌تر باشند، مانند پارک‌ها یا میدان‌ها.

نشانه‌های بصری به افراد کمک می‌کند تا تصویری ذهنی از محیط اطراف خود شکل دهند و حسّ آشنایی با محیط را فراهم کنند.

Mental Mapping

ارائه نقشه ذهنی یک جنبه بسیار مهم در طراحی شهری است. این امر بر نحوه‌ی ادراک و هدایت افراد در محیط‌شان تأثیر می‌گذارد و تحت تأثیر عناصر مختلف طراحی مانند مرزهای واضح، نشانه‌های بصری، سلسله مراتب خیابان‌ها و فضاها، استفاده از رنگ و بافت و تجربیات و ترجیحات شخصی قرار می‌گیرد. هدف یک شهر خوب طراحی شده (خوش ساخت)، باید ایجاد یک نقشه ذهنی واضح و خوانا برای ساکنانش باشد و درک و هدایت محیط را برای آن‌ها آسان‌تر کند.

ارائه نقشه‌ شناختی و نقشه‌ عملکردی

ارائه نقشه‌‌ شناختی و نقشه‌ عملکردی دو ابزار مهم در طراحی شهری هستند. آن‌ها به طراحان این امکان را می‌دهند تا نیازهای جوامع خود را بهتر درک کنند و طرح‌هایی ایجاد کنند که با نیازها مطابقت بیشتری داشته باشند. ارائه نقشه‌‌ شناختی به طراحان کمک می‌کند تا بدانند که مردم چگونه محیط خود را درک می‌کنند، در حالی که ارائه نقشه عملکردی، به آن‌ها کمک می‌کند تا مشخص کنند افراد در یک منطقه خاص چه فعالیت‌هایی انجام می‌دهند. هر دوی این ابزارها می‌توانند به طراحان شهری کمک کنند تا طرح‌های بهتری برای شهرهایی که در آن‌ها فعالیت می‌کنند ایجاد کنند و آن‌ها را برای همه قابل زندگی‌ و لذت‌بخش‌تر کنند.

ارائه نقشه‌‌ شناختی، یا تکنیکی برای کاوش در فضاها، در واقع بر اساس تحقیقات کارل وایمن (Carl Wieman) است. وایمن محققی است که بر روی ادراک انسان، ارائه نقشه‌‌ی شناختی و بسیاری از زمینه‌های دیگرِ روانشناسی کار کرده است. وایمن در تحقیق و توسعه چندین فناوری جدید، از جمله یک وسیله‌ نقلیه خودران، مشارکت داشته است. از تحقیقات وایمن در زمینه ارائه نقشه‌‌ شناختی برای بررسی چگونگی درک افراد از مکان‌های مختلف در جهان و چگونگی تأثیر ادراک بر تصمیم‌گیری آن‌ها استفاده شده است. تحقیقات او نشان می‌دهد که مردم دائماً به مکان‌های مختلف نگاه می‌کنند تا قضاوت کنند که چقدر باهم تناسب دارند. بهترین مثال از این موضوع، با مطالعه‌ای که در سان‌فرانسیسکو انجام شد، نشان داده شده است.

روش‌های مورد استفاده برای پرزنت نقشه‌ عملکردی

روش‌های مختلفی برای انجام پرزنت نقشه‌ عملکردی وجود دارد که شامل مشاهدات میدانی، مصاحبه‌های ساختاریافته و نظرسنجی‌های آنلاین می‌شود. مشاهدات میدانی شامل بازدید از یک منطقه خاص و مشاهده فعالیت‌های مختلف است، در حالی که مصاحبه‌های ساختاریافته شامل صحبت با افرادی است که در منطقه زندگی می‌کنند یا کار می‌کنند و از آن‌ها درباره فعالیت‌هایشان سوال می‌شود. نظرسنجی‌های آنلاین شامل جمع‌آوری اطلاعات از مردم از طریق اینترنت است که می‌تواند راهی سریع و آسان برای جمع‌آوری اطلاعات از تعداد زیادی از مردم باشد. برخی از رایج‌ترین روش‌های جمع‌آوری اطلاعات جهت ارائه نقشه‌ عملکردی عبارتند از:

• نظرسنجی‌ها:

نظرسنجی یکی از متداول‌ترین روش‌هایی است که جهت جمع‌آوری اطلاعات برای ارائه نقشه‌ عملکردی استفاده می‌شود. این می‌تواند شامل نظرسنجی‌های کاغذی یا آنلاین و همچنین مصاحبه‌های حضوری باشد. از نظرسنجی‌ها می‌توان برای جمع‌آوری اطلاعات در مورد کاربری اراضی، الگوهای حرکتی، الگوهای زمانی-کاربری، تعاملات اجتماعی، دسترسی و شرایط محیطی استفاده کرد.

Survey Map by Fletcher Foti

• جی آی اس

سیستم های اطلاعات جغرافیایی (GIS)، ابزار قدرتمندی برای ارائه نقشه‌ عملکردی است. این فناوری امکان تلفیق داده‌های مکانی و غیرمکانی را فراهم می‌کند تا نقشه‌هایی ایجاد کند که انواع مختلفی از اطلاعات را نمایش دهند. GIS می‌تواند برای ایجاد نقشه‌های کاربری اراضی، نقشه‌های حرکت، نقشه‌های زمان-کاربری، نقشه‌های اجتماعی، نقشه‌های دسترسی و نقشه‌های محیطی استفاده شود.

GIS SITE ANALYSIS MALBORK by Ksenia Orlova

• سنجش از دور

سنجش از دور روشی برای جمع‌آوری اطلاعات در مورد یک منطقه معین از فاصله دور است.  این می‌تواند شامل عکس‌برداری هوایی یا تصاویر ماهواره‌ای و همچنین سایر اشکال داده‌های سنجش از دور باشد. سنجش از دور می‌تواند برای خلق نقشه‌هایی استفاده شود که شرایط فیزیکی و محیطی نقاط مختلف شهر مانند توپوگرافی، پوشش‌گیاهی و آب و هوا را به تصویر بکشد.

Unban analysis in QGIS by Daria Pilipak

• جمع سپاری (مدل حل مسئله با کمک توانایی عموم مردم)

جمع‌سپاری روشی برای جمع‌آوری اطلاعات از تعداد زیادی از افراد، معمولاً از طریق اینترنت است. این می‌تواند شامل نظرسنجی‌های آنلاین یا سایر اشکال تعامل آنلاین، و همچنین نرم‌افزار‌های تلفن همراه و ابزارهای دیگری باشد که به افراد امکان جمع‌آوری و اشتراک‌گذاری اطلاعات را می‌دهد. جمع‌سپاری می‌تواند برای جمع‌آوری اطلاعات در مورد کاربری اراضی، الگوهای حرکتی، الگوهای زمانی-کاربری، تعاملات اجتماعی، دسترسی و شرایط محیطی استفاده شود.

• مشاهده

مشاهده یک روش مستقیم برای جمع‌آوری اطلاعات در مورد یک منطقه مشخص است. این امر می‌تواند شامل مشاهدات در سایت توسط طراحان شهری و همچنین روش‌های ساختار‌مندتر مانند شمارش عابر پیاده یا شمارش وسایل نقلیه باشد. مشاهده می‌تواند برای جمع‌آوری اطلاعات در مورد کاربری اراضی، الگوهای حرکتی، الگوهای زمانی-کاربری، تعاملات اجتماعی، دسترسی و شرایط محیطی استفاده شود.

انواع ارائه نقشه عملکردی در طراحی شهری

انواع مختلفی از نقشه‌‌ی عملکردی در طراحی شهری وجود دارد که هر کدام هدف خاصی را دنبال می‌کنند و انواع مختلفی از اطلاعات را ارائه می‌دهند. برخی از رایج‌ترین انواع ارائه نقشه‌ عملکردی عبارتند از:

• ارائه نقشه کاربری اراضی:

این نوع ارائه‌ نقشه بر انواع مختلف کاربری اراضی در یک منطقه مشخص از جمله فضاهای مسکونی، تجاری، صنعتی و عمومی تمرکز دارد. این اطلاعات به‌طور معمول روی یک نقشه نمایش داده می‌شوند و می‌توانند بینشی از توزیع و شدت انواع مختلف کاربری اراضی و همچنین روابط بین کاربری‌های مختلف ارائه دهند.

Master Thesis Project by Daria Pilipak

• ارائه نقشه حرکتی

این نوع ارائه‌ نقشه بر روی الگوهای حرکت افراد و وسایل نقلیه در یک منطقه مشخص تمرکز می کند. این امر می‌تواند به شناسایی نواحی پُرترافیک عابران پیاده و همچنین مناطقی که در آن‌ها مشکلات ترافیکی قابل توجهی وجود دارد، کمک کند. اطلاعات به طور معمول روی یک نقشه نمایش داده می‌شود و می‌تواند بینشی در مورد دسترسی و راندمان بخش‌های مختلف شهر ارائه دهند.

• ارائه نقشه زمان-کاربری

این نوع ارائه‌ نقشه بر فعالیت‌های مختلفی که در یک منطقه مشخص در زمان‌های مختلف روز و هفته انجام می‌شود، تمرکز دارد. این کار می‌تواند به شناسایی مناطقی که دارای تمرکز بالایی از انواع فعالیت‌های خاص هستند مانند خرید، غذا خوردن یا کار کردن و همچنین مناطقی که در آن‌ها سطوح پایین فعالیت وجود دارد، کمک کند. اطلاعات به طور معمول روی یک نقشه نمایش داده می‌شود و می‌تواند بینشی از الگوهای رفتار انسان در بخش‌های مختلف شهر ارائه دهد.

• ارائه نقشه اجتماعی

این نوع ارائه‌ نقشه بر الگوهای اجتماعی و تعاملات افراد در یک منطقه مشخص تمرکز می کند. این امر می‌تواند به شناسایی مناطقی که سطوح بالایی از تعامل اجتماعی وجود دارد و همچنین مناطقی که سطوح تعامل پایینی دارند، کمک کند. اطلاعات به طور معمول روی یک نقشه نمایش داده می‌شود و می‌تواند بینشی از پویایی اجتماعی بخش‌های مختلف شهر ارائه دهد.

• ارائه نقشه دسترسی

این نوع ارائه‌ نقشه بر دسترسی بخش‌های مختلف شهر از جمله سهولت دسترسی به وسایل حمل و نقل عمومی، مسیرهای پیاده و دوچرخه و فضاهای عمومی متمرکز است. اطلاعات به طور معمول روی یک نقشه نمایش داده می‌شود و می‌تواند بینشی در مورد دسترسی بخش‌های مختلف شهر و همچنین پتانسیل بهبود در منطقه ارائه دهد.

Sasaki

• ارئه نقشه محیطی

این نوع ارائه‌ نقشه بر شرایط فیزیکی و محیطی بخش‌های مختلف شهر از جمله توپوگرافی، پوشش‌گیاهی و آب و هوا تمرکز دارد. اطلاعات به طور معمول روی یک نقشه نمایش داده می‌شود و می‌تواند بینشی در مورد شرایط محیطی بخش‌های مختلف شهر و همچنین پتانسیل بهبود در منطقه ارائه دهد.

نتیجه

صرف‌نظر از روش مورد استفاده، ارائه‌ی نقشه عملکردی باید در طول یک دوره زمانی کافی انجام شود تا طیف کاملی از فعالیت‌هایی که در یک منطقه خاص انجام می‌شود را به تصویر بکشد. این امر ممکن است شامل ارائه‌ی نقشه در طول چند روز یا حتی چند هفته باشد تا درک جامعی از الگوهای رفتار انسان به دست آید. زمانی که پرزنت نقشه کامل شد، اطلاعات باید به گونه‌ای تجزیه و تحلیل و نمایش داده شوند که درک و تفسیر آن آسان باشد.