دیاگرام‌ حبابی در معماری چه مفهومی دارد؟ + نمونه دیاگرام

طراحی و مفهوم‌سازی یک پروژه، فرآیندی طولانی است. پس از تجزیه و تحلیل اولیه سایت و کاربران آن، اولین قدم این است که برنامه و موقعیت آنها را نسبت به یکدیگر مشخص کنید. این معمولاً از طریق دیاگرام‌های حبابی انجام می شود که یک گام مهم در مرحله طراحی کانسپت مفهومی است. در این مقاله قصد داریم در مورد چگونگی استفاده بهینه از آنها در فرآیند طراحی خود صحبت کنیم.

دیاگرام حبابی در معماری چیست؟

همانطور که از نام آن پیداست، دیاگرام حبابی یک بخش اساسی است که از «حباب‌هایی» به شکل تقریباً متفاوت تشکیل شده است. هر یک از این حباب ها نشان‌دهنده یک برنامه جداگانه است که باید در فضایی که شخص طراحی می کند، گنجانده شود. نزدیکی (فاصله) حباب‌ها نشان دهنده رابطه فیزیکی بین آنهاست. این حباب ها ممکن است با شکل‌ها و ترسیماتی متفاوت یا یکسانی ترسیم شوند.

بسیاری از معماران از خطوط مختلف (شکسته و موج دار و …) برای تعیین نوع رابطه بین هر یک از این حباب‌ها استفاده می کنند. به عنوان مثال، یک خط ثابت بین دو حباب نشان‌دهنده یک پیوند قوی‌تر و نزدیکی است، در حالی که یک خط نقطه‌چین برای پیوندهای ضعیف تر بین فضاها استفاده می شود.

فلش ها اغلب برای نشان دادن جهت یا گردش درون فضاها به کار می‌روند. حباب ها در واقع بیان گرافیکی برنامه ها و فضاها در یک پروژه معمارانه هستند، با اشکال و اندازه‌های مختلف که اندازه نسبی یا اهمیت سلسله مراتبی آنها را نشان می دهد.

هدف اصلی دیاگرام‌هــای حبابی کمک به معماران است تا ایده های اولیه خود را به زبان بصری (تصویری) بیان کنند. این حباب‌ها اغلب ایده اساسی و کلی را نشان می‌دهند و هنگام ایجاد یک استراتژی مفهومی اولیه بسیار کارآمد هستند.

نوع قرارگیری این حباب‌ها نشان دهنده نیازهای کاربر است و نشان می‌دهد که کدام موقعیت‌های برنامه برای آن فضای خاص کاربرد بیشتری دارند.

چرا باید از دیاگرام حبابی استفاده کرد ؟!

در پروژه‌هـای معماری «جزئیات» اهمیت ویژهای دارند. برای موفقیت پروژه باید به عوامل بسیار دقیق و جزئیات توجه شود و بسیاری از این جزئیات پس از تجزیه و تحلیل دقیق سایت مشخص می‌شود.

هنگام شروع یک پروژه جدید، یک معمار باید این الزامات را فهرست کند و نمایش‌های گرافیکی ساده‌ای ایجاد کند که به شروع طراحی کمک کند. اینجاست که دیاگرام‌ حبابی کمک می کند. کل فرض یک دیاگرام‌حبابی این است که به یک معمار کمک کند تا الزامات برنامه را به شکلی بصری بیان کند که بعداً می تواند اصلاح شود و به یک چیدمان دقیق‌تر فضاها یا پلان مناسب تبدیل شود.

از آنجایی که این دیاگرام‌ها بسیار ساده هستند و زمان زیادی را نمی گیرند، ایجاد چندین تکرار و ایجاد تغییرات مختلف بسیار آسان است. البته همه معماران فرآیند کاری خاص خود را دارند، اما اکثر آنها از دیاگرام‌های حبابی استفاده می کنند تا فرآیند طراحی را روان تر و قابل کنترل تر کنند.

مزایای استفاده از دیاگرام حبابی

استفاده از دیاگرام‌های حبابی دارای نکات مثبت زیادی است که منجر به اهمیت و ارتباط مداوم آن در زمینه معماری شده است. اکثر معماران، چه دانشجو و چه حرفه ای، از این دیاگرام‌ها استفاده می کنند و برخی از مزایای آن به شرح زیر است :

• دیاگرام‌های حبابی سریع هستند و در زمان بسیار صرفه جویی می کنند.
• آنها طبقه‌بندی اولیه فضاها را بر اساس نیازهای کاربران و حرکت آنها آسان می کنند.
• با توجه به سادگی آنها، می توانید چندین تکرار انجام دهید که به بهترین طرح مفهومی دست پیدا کنید.
• آنها نمایش بصری خوبی از ایده اولیه یک معمار در مورد فضا هستند.
• درک و خوانش طرح را تسهیل می‌کند، ( کارفرما به راحتی می‌تواند اجزای طرح را توسط دیاگرام‌های حبابی درک کند)

می توان طراحی را بدون محدودیت شکل و اندازه تصور کرد.

معایب استفاده از دیاگرام حبابی

اگرچه دیاگرام‌های حباب راهی عالی برای شروع تجسم فضایی طراحی شما هستند، اما ممکن است با نقاط ضعف‌هایی نیز مواجه شویم. بعضی از آن‌ها به شرح زیر است:

• دیاگرام‌های حبابی برای شروع یک طراحی عالی هستند، اما هیچ اطلاعاتی در مورد زبان طراحی واقعی فضا منتقل نمی کنند.
• دیاگرام‌های حبابی عموما هرگز مقیاس بندی نمی شوند و هنگامی که طرح‌ها به درستی پیش‌نویس شوند، بسیاری از مشکلات اندازه و مقیاس ایجاد می شود.
• تغییر از دیاگرام‌های حبابی به یک طرح برای طراحان جدید دشوار است.
• برای طراحانی که در کنار برنامه‌ها روی سه‌بعدی هم کار می‌کنند، تجسم یک فرم فیزیکی مناسب در حین کار با دیاگرام‌های حبابی دشوار است.

با این حال، امکان‌سنجی دیاگرام‌های حبابی از معمار به معمار دیگر متفاوت است و تا حد زیادی به نحوه سازماندهی و کار و تخصص هر شخص بستگی دارد.

نحوه ایجاد دیاگرام حبابی

یکی از ویژگی‌های خوب دیاگرام حبابی این است که هیچ قانون سختی وجود ندارد که شما مجبور باشید به آن‌ها پایبند باشید. دیاگرام حبابی صرفاً برای سهولت در فرایند طراحی معمار است و ممکن است هر جور که صلاح بداند از آن استفاده کند. با این حال، برخی از مراحل کلی وجود دارد که بهتر است برای ایجاد یک دیاگرام حبابی آن‌ها را بدانیم :

• اولین قدم این است که فهرستی از تمام بخش‌ها (اسکان/فضاها) که باید در برنامه شما گنجانده شوند را فهرست کنید. این کار پس از تجزیه و تحلیل کامل سایت، کاربر و الزامات عملکردی انجام می شود.
• دومین قدم تعیین اندازه‌های نسبی است. بنابراین به هر فضا یک اندازه کوچک، بزرگ یا متوسط اختصاص دهید.
• حالا شروع به ترسیم دایره ها (حباب‌ها) کنید و طبق برنامه تعیین شده آنها را ترسیم کنید. هنگام ترسیم این حباب‌ها، اندازه نسبی آنها را در نظر داشته باشید. اگر به فرآیند کار شما کمک می‌کند، می توانید رنگ‌های مختلفی را به هر حباب اختصاص دهید.
• هر حباب را در موقعیتی قرار دهید که فکر می کنید برای آنها مناسب تر است. (جانمایی فضاها یا باید دقیق صورت گیرد یا عموما بصورت تقریبی و کلی نمایش داده می‌شود.
• هنگامی که همه مکان‌ها در جای خود قرار گرفتند، می‌توانید خطوط و فلش‌هایی را اضافه کنید تا ارتباط برنامه‌ها با یکدیگر را بیشتر توضیح دهید. فلش ها را برای نشان دادن نقاط گردش و ورودی/خروجی اضافه کنید.
• اکنون می توانید دیاگرام حبابی را در پلان سایت خود قرار دهید و با توجه به شکل مرز سایت و… تغییراتی را ایجاد کنید. بسیاری از مردم این کار را در ابتدا انجام می دهند، یعنی دیاگرام خود را مستقیماً در بالای پلان سایت خود شروع می کنند.
• هنگامی که اولین ترسیمات را انجام دادید، می توانید آن را تجزیه و تحلیل کنید و یک دیاگرام جدید ایجاد کنید که تغییرات و بهبودهایی را نسبت به نسخه قبلی ارائه می کند. این کار را تا زمانی که از دیاگرام راضی شوید ادامه دهید.

اگرچه دنبال کردن این مراحل توصیه می شود، اما الزامی نیست.

نمونه‌هایی از دیاگرام حبابی

همانطور که در بالا ذکر شد، راه مستقیمی برای ایجاد یک دیاگرام حبابی خوب وجود ندارد، اما برای سهولت درک آن، چند نمونه از آنها را در زیر ارائه کرده‌ایم. می توانید از این موارد به عنوان ایده گرفتن برای دیاگرام‌های خود استفاده کنید و مسیر ترسیم و تولید را آغار کنید.

Bubble Diagram By edgarmorenodesign

Bubble diagram by Line and Space studio

Bubble diagram by Line and Space studio

Bubble diagram by Spacesmith

Bubble diagram for by Kevin Plath

by Kevin Plath

by Team Shishka

by Team Shishka

آیا از دیاگرام های حبابی در پروژه های خود استفاده میکنید ؟

منبع+

علیرضا انصاری
مدیر و بنیان گذار